تراکتورسازی در کشور از نظر حجم تولید همواره یکی از موفق‌ترین بخش‌های خودروسازی بوده است. حضور تولیدکنندگانی که توانایی تولید محصولاتی را به‌منظور تامین نیاز داخلی داشته‌اند، توانسته است این صنعت را در کشور پایدار نگه دارد. با این‌حال، اما سرمایه‌گذاران بخش خصوصی طی این سال‌ها کمتر مجال حضور در صنعت تولید تراکتور را پیدا کرده‌اند و همین موضوع باعث شده است این صنعت رفته‌رفته دچار انحصار و از شرایط رقابتی خارج شود.
به گزارش «اخبار خودرو»، در همین راستا، به‌تازگی رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس اعلام کرده است صنعت تولید تراکتور و کمباین باید از انحصار خارج شود تا بخش خصوصی توان حضور در این بخش را داشته باشد.
لزوم خروج تراکتورسازی کشور از انحصار
رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس در این باره گفت: «رفع انحصار در تولید ماشین‌هایی مانند کمباین و تراکتور در کشور به حمایت ویژه نیاز دارد تا بخش خصوصی بتواند در این عرصه حضور پیدا کند.»
نماینده مردم کاشان، آران و بیدگل درخصوص نحوه توزیع تراکتور و کمباین در کشور گفت: «در نشست کمیسیون کشاورزی مجلس مقرر شد کمیته مکانیزاسیون این کمیسیون در مدت‌زمان یک هفته در زمینه قیمت‌گذاری، تعیین نیاز و اهلیت افراد متقاضی ماشین‌آلات، بررسی‌های لازم را انجام و مدل مناسب توزیع تجهیزات را اعلام کند.»
سیدجواد ساداتی‌نژاد با اشاره به این‌که مدیریت ناردست کنونی باعث ایجاد سوداگری در بازار ماشین‌آلات کشاورزی شده است، ادامه داد: «درحال‌حاضر سامانه‌ای که بتواند میزان و نوع نیاز بازار به انواع خودروهای زراعی را تشخیص دهد، وجود ندارد.»
سهم ۹۸درصدی یک تراکتورساز از بازار داخلی
درحال‌حاضر در صنعت کشور، چهار تراکتورسازی اصلی وجود دارند که براساس آمارها، ظرفیت اسمی بزرگ‌ترین آن‌ها ۳۰هزار دستگاه است، در حالی که تولیدکنندگان دیگری هم در این زمینه فعالیت می‌کنند و تمرکز اصلی آن‌ها بر مونتاژ یا تولید برخی محصولات خاص است. با این‌حال، ظرفیت تولید و توانایی «تراکتورسازی ایران» باعث شده است این شرکت صدرنشین تولیدکنندگان این سگمنت باشد و رقابت را برای سایر تولیدکنندگان دشوار کند.
میزان تولید این شرکت در سال ۹۹ حدود ۲۰هزار دستگاه تراکتور بوده که با برخورداری از چنین تیراژی توانسته است سهم بزرگی از بازار داخلی را در اختیار بگیرد.
بر اساس آمارها، در سال ۹۸ هم این تراکتورساز برتر کشور موفق به تولید بیش از ۱۵هزار دستگاه تراکتور باغی و عرضه آن به بازار داخلی شد که سهم ۹۸ درصدی از این بازار را به خود اختصاص داد. این در حالی است که سه تولیدکننده دیگر درمجموع ۸۰دستگاه تراکتور تولید و عرضه کردند.
برنامه تراکتورسازی ایران برای افزایش تولید
براساس اعلام مدیرعامل تراکتورسازی ایران، قرار است این کارخانه تا پایان سال ۱۴۰۰ تولید خود را به ۲۵هزار دستگاه برساند. در این صورت به نظر می‌رسد شرایط برای رقابت سایر تولیدکنندگان در این سگمنت سخت‌تر شود و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی تمایلی برای ورود به این سگمنت نداشته باشند.
این خودروسازی تا اواسط بهمن‌ماه سال جاری حدود ۱۹ هزار و ۵۰۰ دستگاه تراکتور تولید کرده که در مقایسه با سال پیش از آن با رشد ۱۸ درصدی مواجه بوده است. این در حالی است که عدم‌رقابت در این بازار طی سال‌های اخیر باعث شده است قیمت‌گذاری نیز به‌صورت غیررقابتی انجام شود و خریداران این محصولات هم مجبور به خرید محصولات بزرگ‌ترین تولیدکننده داخلی شوند.
در شرایطی که تراکتورهای موجود در مزارع به‌شدت نیاز به نوسازی دارند و دولت نیز هرساله تسهیلات خاصی را برای این اقدام در نظر می‌گیرد، می‌توان گفت تخصیص بودجه برای نوسازی به‌نوعی از این جیب به آن جیب است.
با سهم ۹۸ درصدی تراکتورسازی ایران مشخص است که بیشترین سهم از تسهیلات نوسازی تراکتور و کمباین در کشور به تراکتورساز بزرگ کشور تخصیص می‌یابد. بنابراین رقابت در بازار داخلی از بین رفته و خرید محصولات با هر کیفیت و هر قیمتی به یک اجبار تبدیل می‌شود.
افزایش قیمت تراکتورها در بازار غیررقابتی
فروردین‌ماه سال جاری تراکتورسازی ایران و درواقع تنها شرکت تولیدکننده تراکتور در کشور، نرخ تولیدات خود را به استناد مصوبه تازه هیات‌مدیره شرکت، ۳۰درصد افزایش داد. این در حالی است که قیمت تراکتور اوایل مهرماه سال گذشته هم افزایش ۲۵ درصدی را تجربه کرده بود.
یعنی طی تقریبا شش ماه اخیر قیمت تراکتور حدود ۵۰ درصد افزایش یافته و خریداران با توجه به نبود برندهای خارجی در کشور و سایر برندهای داخلی، مجبور به خرید همین تراکتورها با قیمت‌های تعیین‌شده هستند.
افزایش قیمت تراکتور در مهرماه سال گذشته با انتقادات بسیاری همراه بود، تا آن‌جا که بسیاری کارشناسان این صنعت، قیمت ۴۵۰میلیون تومانی را برای این محصولات بسیار بالا ارزیابی کرده بودند.
رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی نیز در واکنش به این اقدام اعلام کرده بود که «با توجه به درآمد پایین کشاورزان، تعداد زیادی از بهره‌برداران توانایی خرید این محصولات را ندارند؛ تعدادی از آن‌ها از ابتدا تراکتور نداشتند و تعدادی هم به سبب تراکتورهای قدیمی و فرسوده دارای قدمت ۴۰ و ۵۰سال، امکان تعویض ندارند.»
البته به‌رغم سهم ۹۵درصدی این تراکتورسازی از بازار داخلی و نبود رقیب قدرتمند برای آن اما به‌نظر می‌رسد این تولیدکننده نتوانسته تمام نیاز بازار را مدیریت کند و آن‌طور که مشخص است بسیاری از متقاضیان این خودروها بین ۶ ماه تا ۲ سال در صف دریافت تراکتور منتظرند و تنها می‌توانند بدون هیچ سهمیه‌ای این خودروها را از بازار داخلی تهیه کنند.
